Wandelen op Madeira, mooie wandelingen op het bloemeneiland

Maak de mooiste wandelingen van je leven op Madeira

Als een ware ontdekkingsreiziger ervaar je de mysterieuze en rustgevende sfeer van wandelen langs de levada's, eeuwenoude irrigatiekanalen die slingeren langs de berghellingen, doordrenkt van geschiedenis en biodiversiteit. Maak kennis met de rijke en unieke flora en fauna, zoals de trocazduif, de madeliefjeboom en wandel in het oeroude laurierbos. Sta op de rand van indrukwekkende kliffen en beleef panoramische uitzichten over de azuurblauwe oceaan en de pittoreske dorpjes. Ontdek de rijke cultuur en geschiedenis van het eiland en proef de traditionele keuken en de wereldberoemde Madeira wijn.

Levada wandelingen op Madeira

Een levada wandeling is een wandeling langs één van de vele kanalen die het regenwater vanuit de bergen in het binnenland naar andere plekken op Madeira vervoeren en zijn een essentieel onderdeel van het landschap en wandelen op Madeira. Deze ingenieuze irrigatiekanalen, waarvan de aanleg teruggaat tot de 16e eeuw, zijn bedoeld om water te transporteren van de overvloedig regenachtige hooglanden in het noorden van het eiland naar de drogere, landbouwintensieve zuidelijke regio's. Het woord levada is afgeleid van het Portugese "levar" dat brengen betekent, aldus het brengen van water. Met een gecombineerde lengte van meer dan 2.500 kilometer vormen de levada's een ingewikkeld netwerk dat het eiland doorkruist, van de diepe valleien tot de hoogste bergtoppen.

Wandelroutes op Madeira

De wandelroutes op Madeira leiden je langs sprookjesachtige watervallen, door dichtbegroeide bossen en langs imposante kliffen met panoramische uitzichten over de oceaan. Het eiland biedt een veelheid aan wandelroutes, waarbij elke wandelroute unieke aspecten van het bijzondere landschap van Madeira onthult.

De officiële wandelroutes op Madeira zijn de PR wandelingen en de zogenaamde Pequenas Rotas ofwel de kleine routes die een aantal uur in beslag nemen en binnen een dag gelopen kunnen worden. De letters PR gevolgd door een cijfer geven de specifieke route aan en op Madeira zijn dat 29 wandelroutes PR1 tot PR22. Sommige routes lopen in hetzelfde gebied en deels over dezelfde paden en zijn dan voorzien van een subnummer zoals de PR 6 routes in Rabaçal. Uit de naamgeving is verder nog af te lezen of het een (voornamelijk) levada wandelroute betreft of een gewone wandelroute: Levada (langs levada's) en Caminho of Vereda (alle overige wandelpaden).

Onderstaande lees je meer over de 19 meest mooie en populaire wandelroutes op Madeira:

PR1 Vereda do Areeiro wandelroute

Deze wandeling verbindt de hoogste toppen van het eiland Madeira, Pico Ruivo (1862 m), Pico das Torres (1851 m) en Pico do Areeiro (1817 m), en doorkruist een deel van het centrale berggebied, een Natura 2000-netwerkgebied.

Beginnend bij Pico do Areeiro komen we na een korte afstand bij de Ninho da Manta belvedere. Dit is de broedplaats voor Zino’s stormvogels (Pterodroma madeira), een edemische vogel op het eiland.

Om Pico Ruivo te bereiken, moeten we rond Pico das Torres gaan via een steile helling van in de rotsen uitgehouwen trappen en dan afdalen. Het moeilijkste deel van deze route is de slotklim naar de berghut bij Pico Ruivo.

Vlakbij de berghut van Pico Ruivo ligt voetpad PR 1.2 dat naar Achada do Teixeira leidt. Bij Achada do Teixeira kunnen we de “Standing Man” (Homem em pé) zien, een basaltrotsformatie die je onderaan de helling kunt vinden, nadat je de schuilplaats Achada do Teixeira bent gepasseerd.

PR1.2 Vereda do Pico Ruivo wandelroute

Dit pad begint in Achada do Teixeira en klimt omhoog naar de hoogste top van het eiland, Pico Ruivo (1862 m). Er zijn verschillende schuilplaatsen langs deze beklimming, omdat het weer zeer abrupt kan veranderen en het gebied vaak omgeven is door een zee van wolken.

In de buurt van de schuilplaats Pico Ruivo zijn er nog 3 andere routes: PR 1 - Vereda do Pico do Areeiro (5,1/6,4 km); PR 1.3 - Vereda da Encumeada (8,6 km) die westwaarts naar Encumeada leidt; en PR 1.1 Vereda da Ilha (8,2 km), die naar de parochie van Ilha leidt.

Het gebied van Pico Ruivo, onderdeel van het centrale bergmassiefgebied van het Natura 2000-netwerk, beslaat de hoogste toppen en daalt tot 1200 m boven zeeniveau. Het wordt gekenmerkt door kruidachtige en struikachtige vegetatie, zoals heide (Erica scoparia ssp madeirensis en Erica arborea), aangepast aan temperatuurschommelingen, zware regenval en harde wind.

In Achada do Teixeira kun je tijdens de afdaling de “Standing Man” (Homem em pé) zien, een merkwaardige basaltrotsformatie.

PR5 Vereda das Funduras wandelroute

Deze route begint naast de Portela-belvedere, waar u uitzicht heeft op de parochies Porto da Cruz en Faial. De wandeling begint langs een bospad in het Funduras-gebergte voordat hij op het voetpad komt. Onderweg passeert u een bosbouwgebouw, “Casa das Funduras”. Vanaf hier kunt u naar de Larano-belvedere lopen met uitzicht op het stadje Machico.

Het pad eindigt bij het gehucht Maroços en passeert de traditionele terrasvormige velden die zo typerend zijn voor het agrarische landschap van Madeira. In deze bergen vindt u enkele soorten die typerend zijn voor het Laurissilva-woud, met name bomen zoals onder meer de Canarische laurier (Laurus novocanariensis), Madeira-laurier (Ocotea foetens), Indische baaien (Persea indica), barbusanos (Apollonias barbujana).

Aan de andere kant van de vallei zie je de golfbaan Santo da Serra liggen. Aan de horizon kun je de Desertas-eilanden zien en aan land de contouren van de hoogste toppen van het eiland, Pico Ruivo en Pico do Areeiro. Bij het uitkijkpunt Portela is er een verbinding met PR 10 - Levada do Furado.

PR7 Levado do Moinho wandelroute

Deze route begint bij de regionale weg - 101, door de Ribeira da Cruz-stroom die de gemeenten Porto Moniz en Calheta scheidt. Beklim vanaf de weg een voetpad om de levada te bereiken. Als u een klein stukje in de tegengestelde richting van de waterstroom loopt, je kunt een van de bronnen bezoeken die deze levada voedt.

Om verder te gaan naar Junqueira moet u omkeren en de richting ingaan waarin het water stroomt. Houd er rekening mee dat je een aantal takken zult vinden die van de levada aflopen om water naar irrigatietanks te brengen.

Levada Grande wordt ook wel Levada do Moinho (Molen Levada) genoemd, omdat er langs de route vroeger verschillende watermolens stonden. De ruïnes van drie van deze molens zijn nog steeds te zien (Achadas, Cancelas en Levada Grande). Dit is een levada die is gebouwd ten koste van zijn gebruikers, de ‘heréus’, en alleen zij hadden recht op het gebruik ervan. Het pad eindigt in Tornadouro, Junqueira, waar de levada zich splitst.

PR9 Levada do Caldeirão Verde wandelroute

Dit pad begint, langs een verbazingwekkend staaltje techniek uit de 18e eeuw in het Queimadas Forestry-park en slingert langs de wandelpaden van Levada do Caldeirão Verde, op 980 m boven zeeniveau, in de gemeente Santana.

De levada, gebouwd voor agrarische doeleinden, leidt de wandelaar naar de diepe vallei van Ribeira de São Jorge en biedt een spectaculair uitzicht op het bergachtige terrein van het binnenland van het eiland en op het menselijk vernuft.

Tot de soorten die langs de route worden aangetroffen behoren uitstekende exemplaren van Japanse ceders (Cryptomeria japonica), Europese beuken (Fagus sylvatica), Canarische jeneverbessen (Juniperus cedrus), lelietje-van-dalenboom (Clethra arborea), Madeira-bosbes (Vaccinium padifolium). ), Pau branco of zuidelijke olijfboom (Picconia excelsa) en oude heidestruiken (Erica scoparia).

Soorten inheemse vogels zijn onder meer de Madeira-vink (Fringilla coelebs madeirensis), de Madeira-vuurgoudhaan (Regulus ignicapillus madeirensis) en de Madeira-laurierduif (Columba trocaz). Nadat u de 4 tunnels van het pad bent gepasseerd, verschijnt Caldeirão Verde aan de linkerkant. Om Caldeirão Verde te bereiken, een lagune gevormd door water dat verticaal uit de beek valt vanaf een hoogte van ongeveer 100 meter, hoeft men slechts een paar meter langs de beekbedding te klimmen.

PR11 Vereda dos Balcões wandelroute

Beginnend bij Ribeiro Frio, aan de regionale weg - 103, volgt deze korte wandeling Levada da Serra do Faial, en biedt toegang tot de Balcões-belvedere met prachtig uitzicht over de vallei van Ribeira da Metade en de parochie van Faial.

Vanaf de Balcões-belvedere is er een prachtig landschap van groene valleien van het Laurissilva-woud, het inheemse bos van Madeira dat extra belangrijk wordt als ‘waterproducent’. Langs deze levada omvatten de gevarieerde endemische soorten de kanarielaurier (Laurus novocanariensis), Indische baaien (Persea indica) en Madeiraanse orchideeën (Dactylorhiza foliosa), evenals niet-inheemse bomen zoals eiken (Quercus robur) en platanen (Platanus x acerifolia). Tijdens de wandeling kunt u vogels spotten zoals de Madeira vuurgoudhaantje (Regulus ignicapillus madeirensis), de Madeiraanse vink (Frigilla coelebs madeirensis), de Madeirabuizerd (Buteo buteo harterti) of de zeer zeldzame Madeiralaurierduif (Columba trocaz).

Op dagen dat het zicht goed is, kun je de centrale bergketen en de hoogste toppen van het eiland zien: Pico Ruivo, Pico do Areeiro, Pico do Gato en Pico das Torres.

PR13 Vereda do Fanal wandelroute

Deze route begint op de regionale weg - 209 op het Paúl da Serra-plateau (Assobiadores) en eindigt nabij het bosbouwstation in Fanal. Het is ook verbonden met de parochie van Ribeira da Janela via de paden PR 14 - Levada dos Cedros en PR 15 - Vereda da Ribeira da Janela.

Deze route ligt in een goed bewaard gebleven gebied van het oorspronkelijke Laurissilva-bos van Madeira, dat door de UNESCO is geclassificeerd als natuurlijk werelderfgoed en deel uitmaakt van het Natura 2000 - Europees netwerk van gebieden van communautair belang.

Geniet van het prachtige gebied van Fanal, een kleine vulkanische krater die door het natuurpark Madeira is geclassificeerd als rustreservaat, voor een moment van pure ontspanning. De schoonheid van dit gebied ligt niet alleen in de imposante oude bossen van Madeira-laurierbomen (Ocotea foetens), waarvan sommige al groeiden toen het eiland werd ontdekt, maar ook in de spectaculaire landschappen die vanuit uitkijkpunten te zien zijn.

PR15 Vereda da Ribeira da Janela wandelroute

Deze route, die begint op de regionale weg - 209, in de omgeving van Curral Fasso, en eindigt bij het dorp Ribeira da Janela, gaat vrijwel geheel bergafwaarts. Het loopt langs een voetpad dat vroeger door de lokale bevolking werd gebruikt om de nederzettingen aan de zuidkant van het eiland te bereiken, met name Calheta en Ponta do Sol. Bij Ribeira da Janela vindt u terrasvormige velden (poios), ondersteund door moeizaam gebouwde stenen muren.

De naam van de nederzetting, Ribeira da Janela, komt van de naam van de langste waterloop van Madeira, die ongeveer 15,7 km lang is.

Hier kunt u Madeira-laurierduiven (Columba trocaz) zien, die endemisch zijn voor Madeira. Tijdens trekseizoenen kun je ook vogels tegenkomen zoals kleine zilverreigers (Egretta garzetta) of wilde eenden (Anas platyrhynchos).

Dit pad sluit aan op PR 14 - Levada dos Cedros en op PR 13 - Vereda do Fanal, beide met toegang tot het gebied van Fanal.

PR17 Caminho do Pináculo e Folhadal wandelroute

Dit pad begint op de regionale weg - 110 op weg omhoog van Encumeada naar Paúl da Serra (Lombo do Mouro). De route leidt naar de gebieden Bica da Cana, Casa do Caramujo en Folhadal en eindigt bij de regionale weg 228 bij het knooppunt Encumeada.

Het pad volgt Levada da Serra en Levada do Norte en doorkruist een prachtig gebied met natuurlijk Laurissilva-bos, met Madeira-orchideeën (Dactylorhiza foliosa), Canarische boterbloemen (Ranunculus cortusifolius), Mandons chrysant (Argyranthemum pinnatifidum) en geraniums (Geranium palmatum).

Langs de route geniet je van prachtige uitzichten op de valleien van São Vicente en Ribeira Brava en de centrale bergketen, met in het oog springende Pico Ruivo en Pico do Areeiro. Ook vind je er diverse levada’s en tunnels. Op een gegeven moment splitst de oorspronkelijke levada zich in twee takken. Hier moet u het wandelpad langs Levada do Norte nemen. Wanneer u de laatste tunnel uit komt, bevindt u zich in de omgeving van Folhadal. Bij Encumeada kunt u PR 1.3 - Vereda da Encumeada nemen, die naar Pico Ruivo leidt.

PR19 Caminho Real do Paul do Mar wandelroute

Dit is een aangename korte wandeling die bijna geheel bergafwaarts gaat en slingert tussen terrasvormige akkers vanuit het dorp Prazeres aan Paul do Mar.

Voordat je aan de afdaling begint kun je de educatieve boerderij Quinta Pedagógica dos Prazeres bezoeken. Dit is een soort kinderboerderij zoals wij dat kennen met dieren en hier kun je ook kruideninfusies proberen en zelfgemaakte jam van traditioneel fruit kopen.

Aan het begin van de afdaling kun je op het Lomba da Rocha uitkijkpunt al een mooi uitzicht op Jardim do Mar en Paul do Mar beleven. De afdaling naar Paúl do Mar slingert de steile helling af vanaf Assomadouro (belvedere) en het uitzicht op Jardim do Mar en Paúl do Mar is fantastisch. Dit verharde pad dat met ondiepe treden zigzaggend langs de steile helling naar beneden loopt, is een echt onderdeel van het erfgoed van het eiland en getuigt van het harde werk waarmee gemeenschappen in het verleden te maken kregen om hun isolement te overwinnen.

Watervallen en de endemische flora die kenmerkend is voor de lagere hoogten, zoals de Massaroco of ook wel de Blue Pride of Madeira en de visverdovende wolfsmelk (Euphorbia piscatoria), maken deze route een ontdekkingsreis.

In Paúl do Mar, vroeger een belangrijk vissersdorpje, vind je nog steeds sporen van de zoutvlakten, de schoorsteen van de conservenfabriek uit 1912 en ook van een suikerrietmolen.

Wandelroutes Madeira op de kaart

Op onderstaande kaart kun je startpunten van de genoemde wandelroutes bekijken. Bekijk een groot formaat van de kaart met wandelroutes op Madeira.

Wandelen op Madeira tips

Onderstaande een aantal tips voor als je gaat wandelen op Madeira. 

• Zorg dat je goede wandelschoenen draagt van het type A/B of B zodat je voldoende grip hebt.
• Houd het weer goed in de gaten. Als het regent zijn veel paden niet prettig om op te wandelen en bij mist zie je bij de hoger gelegen routes zoals Pico Ruivo niet veel van het uitzicht.
• Neem een regenjas of poncho mee. Ook al schijnt de zon, het weer kan snel omslaan door de microklimaten zoals bijvoorbeeld in de bergen.
• Neem een zaklamp of hoofdlamp mee. Langs levada wandelingen moet je soms door onverlichte tunnels lopen. 
• Neem geen wandelstokken mee op levada wandelingen. De paden langs levada's zijn smal en de stokken zijn daardoor niet goed te gebruiken en zitten in de weg.
• Ga extra vroeg op pad. Als je de drukte wilt vermijden op de populaire wandelroutes of om van de zonsopgang te genieten.

Wat is beste reistijd om te wandelen op Madeira?

De beste reistijd voor Madeira is in de lente van april t/m juni en in de herfst van oktober t/m november.

Madeira heeft een gematigd subtropisch klimaat en men spreekt ook wel vaak van het eiland van de eeuwige lente. Hierdoor is Madeira het hele jaar door te bezoeken en de temperatuur zal altijd ergens tussen de 20°C en 30°C zitten. Het weer op Madeira kan wel enigszins onvoorspelbaar zijn en regen, mist en de nodige vochtigheid op het eiland zijn een vast onderdeel van het klimaat en maken deel uit van het subtropische klimaat.

In de lente, van april t/m juni, is het weer over het algemeen mild met aangename temperaturen en is het de mooiste tijd om er te gaan wandelen. De gemiddelde temperaturen liggen tussen de 17°C en 23°C. De natuur is op zijn mooist, met bloeiende bloemen en groene landschappen die perfect zijn voor wandeltochten. De beste reistijd om bloemen te bewonderen op Madeira is dan ook vanaf april tot en met juni. 

De zomermaanden, van juli tot september, brengen warmere temperaturen met zich mee, waarbij de gemiddelde temperaturen schommelen tussen de 24°C en 28°C. Hoewel het wat warmer kan zijn, biedt de nabijheid van de oceaan een verfrissende bries en maakt het wandelen nog steeds comfortabel. Het is ook een uitstekende tijd om te genieten van de vele stranden en de prachtige kustlijn van Madeira.

In de herfst, van oktober tot november, zijn de temperaturen weer aangenaam met gemiddelde temperaturen tussen de 20°C en 24°C. Bloemen en planten staan niet meer in bloei maar de natuur is nog steeds prachtig groen en in de herfst kun je rustiger wandelen op Madeira omdat er dan minder toeristen zijn. 

Madeira kent enorm veel hoogteverschillen waardoor er microklimaten ontstaan. Omdat de wolken die veelal vanuit het Noorden komen tegen de bergen blijven hangen is het in het Noorden en in de bergen koeler, is er minder zon en valt er meer regen. De zuidkant van Madeira waar Funchal ligt is het warmst, valt de minste regen en hier kun je mooi verblijven voor een wandelvakantie.

De gemiddelde temperatuur en neerslag per maand op Madeira